અમિત ત્રિવેદી

“ખૂબ જમેગા રંગ જબ મિલ બેઠેંગે તિન યાર, છગન મગન ‘ને બકા ભરવાડની ચા!” ચાના રસિયા તમને ગામ-એ-ગામ જોવા મળશે. એકાદી ઉજ્જડ જગ્યાએ પણ તમને ચાની ટપરી કે લારી જોવા મળશે. એક પ્રખ્યાત કાર્ટૂનમાં તો દર્શાવ્યું હતું પણ ખરું કે આપણા નિલભાઈ અઢી કિલોના હાથવાળા.. ન ઓળખ્યા? અરે નિલ આર્મસ્ટ્રોંગ.. હા તો એ જ્યારે ચંદ્ર […]

ડાયસ્પોરા એક અત્યંત સંકુલ સંજ્ઞા હોઈ તેની સાથે સૂક્ષ્માતિ-સૂક્ષ્મ અર્થ સંદર્ભો આંતર-બાહ્ય રીતે સંકળાયેલા છે. મૂળ ‘ડાયસ્પોરા’ એ ગ્રીક ભાષાનો શબ્દ છે અને હિબ્રુ બાઈબલના ગ્રીક અનુવાદમાં(૧) સૌ પ્રથમ વાર તેનો ઉલ્લેખ મળે છે. ઈ.સ.ની પાંચમી સદીમાં બેબીલૉનિયન કેપ્ટિવિટી પછી પેલેસ્ટાઈનની સીમા બહાર હાંકી કઢાયેલ જ્યુઈશ (યહૂદી) પ્રજા માટે આ સંજ્ઞા પ્રયોજવામાં આવી હતી. આ […]

૨જી ઑક્ટોબર દર વર્ષે આવે છે અને જાય છે. મહાત્મા ગાંધીજીના જન્મદિવસ તરીકે એ ભલે રાષ્ટ્રીય મહત્વ ધરાવતો દિવસ છે; પરંતુ મારા માટે આ દિવસ ખાસ છે કેમ કે તે એક હૃદયસ્પર્શી ઘટનાની અનુભૂતિનો દિવસ છે. વાત સન ૨૦૦૭ની છે. આ અરસામાં હું મારી પત્ની હેમલતા સાથે અમેરિકામાં કૅલિફૉર્નિયાના સિલિકોન વેલી તરીકે ઓળખાતા શેન ઓઝે […]

“ચંદુ... એ... ચંદુ... એય... ચંદુડા ! ક્યાં ગયો? કાંઈ સાંભળતો જ નથી ને ! બસ, આખો દિવસ ટોળ-ટપ્પા... હરવું-ફરવું ને રમવું.” દરરોજની માફક આજે પણ સવિતા બૂમ પાડી પાડીને થાકી ગઈ. પણ ચંદુ તો નિશાળેથી આવે, દફતર ફેંકી દે ને કપડાં (યુનિફોર્મ) બદલ્યા વગર જ ઘરની બહાર નીકળી જતો. એને પહેલેથી જ ભણવું ગમતું ન […]

આ ક્ષણોમાં કવિશ્રી રઘુવીર ચૌધરીનો કાવ્યસંગ્રહ 'ધરાધમ' (પ્રથમ આવૃત્તિ ૨૦૧૪) મારા ટેબલ પર છે. એકાધિક રચનાઓ આ ભાવકને ચેતોવિસ્તારનો અનુભવ કરાવે છે. પૃષ્ઠ પાંત્રીશ પરની રચના 'ઝાડ' એવી પ્રેરક બની ગૈ કે કોરા કાગળો ટેબલ પર ગોઠવીને આ ભાવકે આમ પેન ઉપાડી છે. ઝાડ જગા કરી લે છે. ઊગે એવું હાસ્તો, ધરતીમાં ઢંકાયેલા બીજને સાનુકૂળતા […]

    શ્યામ તને હું સાચે કહું છું, માન મલાજો લોપી; હું તો તારી હે ગિરધારી, ગયા જનમની ગોપી. જાણીતી ને તોય અજાણી, એક યમુના વહ્યા કરે; એક વાંસળી મોરપીંછની, મૂંગી મૂંગી સહ્યા કરે; સૂરશબ્દની સીમાએથી, આંખ આંખમાં રોપી, હું તો તારી હે ગિરધારી, ગયા જનમની ગોપી. કિયા જનમનાં કદંબ ઊગ્યા, કિયા જનમની છાયા; મીંરા […]

    આ પા મેવાડ, અને ઓલી પા દ્વારિકા, વચ્ચે સૂનકાર નામ મીરાં રણકી રણકીને કરે ખાલીપો વેગળો, હરિના તે નામના મંજિરા બાજે રણકાર નામ મીરાં… મહેલ્યુંમાં વૈભવના ચમ્મર ઢોળાઇ ઉડે રણમાં તે રેતીની આગ મીરાંના તંબુરના સૂરે સૂરેથી વહે ગેરૂવા તે રંગનો વૈરાગ ભગવું તે ઓઢણું ઓઢ્યું મીરાએ કીધા જરકશી ચૂંદડીના લીરા સાચો શણગાર […]

    અંદર અંદર સળવળતી એક ઘટનાથી શરૂઆત કરું તો તમને એમાં વાંધો છે કંઈ? ઠરી ગયેલી ફૂંક ફરી પેટાવી ઝંઝાવાત કરું તો તમને એમાં વાંધો છે કંઈ ? આજે સ્હેજ છાતીની અંદર શું દુ:ખે છે એને જાણી લેવાનું મન થઈ આવ્યું છે એ કારણસર છાતી ઉપર થોડો ચંચુપાત કરું તો તમને એમાં વાંધો છે […]

    ઘેઘૂર થઈ ગયો છે વર્ષાનો શામિયાણો આકાશને ધરા છે મલ્હારનો ઘરાબો ગુજરીમાં જઈને પુસ્તક જૂનું ખરીદ્યું કિંતુ ઉથલાવતા મળ્યો એક કાગળ બહુ પુરાણો બુદ્ધિને લાગણીઓ જકડાયેલો ઝૂરાપો માણસ ઊપર પડે છે, ચોમેરથી દબાણો ડૂબી જશે કે તરશે આ કાળના પ્રહારે મેં લોહીથી કર્યા છે મારા બધાં લખાણો – ભગવતીકુમાર શર્મા સ્વર : ગાર્ગી […]

    અમદાવાદ નેશનસ બૂકફેર માટે ખાસ ગીત લખ્યું આ ગીતને શ્યામલ-સૌમિલે સ્વરબધ્ધ કર્યું ને આરતી મુનશી સંગાથે ગાયું . માન. મુખ્યમંત્રીશ્રી વિજય રુપાણીનેવરદ હસ્તે વહેતું મૂક્યુ. ગ્રંથ ખોલતા ગ્રંથી મનની, દૂર કરે સૌ બંધન, હે પુસ્તક, તને વંદન. વિદ્યાદાયિની મા સરસ્વતી કેરો તું પ્રસાદ, વાદ વિવાદને અંતે રચતું, તું જ અજબ સંવાદ. સમાન સૌ […]

    અંતરનાં પાને હળવેથી અંકાયા સ્વર અક્ષર; સૂર-શબ્દના થાય હૃદય પર સહિયારા હસ્તાક્ષર; એવા આ હસ્તાક્ષર. વતન તણી માટીની ફોરમ ભીંજવી દેતી ભીતર; ફૂલ-ફૂલની ઓળખ લઇને ખુશ્બુ વહેતી ઘર ઘર; સમય ભલેને સરી જાય પણ અમર રહે સ્વર અક્ષર; સૂર-શબ્દના થાય હૃદય પર સહિયારા હસ્તાક્ષર; એવા આ હસ્તાક્ષર. એક જ નાની ફૂંક વહે ને […]

    હજુ રસભર રાત તો બાકી રહી ગઈ, ના જા, ના જા, સાજના….. હજુ ચંદ્ર નથી બુઝાઈ ગયો છે તારાઓની છાંય, હજુ રજનીના શ્યામલ પગલાં થોડું દૂર રહ્યું છે પ્રભાત… જરી જંપ્યુ ગગન વિરાટ, ના જા, ના જા, સાજના….. હજુ ચંદનભીની કુંજન છે હજુ સૂર ગુંજે સૂનકાર… હજુ ઢળ્યું નથી કંકુ સૂરજનું તિમિર ને […]

  ધરા જરી ધીમી થા! આટલી અધીર કાં? તારો સાજન શ્રાવણ આવે રે! ઓ આવે, ઓ આવે ઓ આવે રે! ડુંગરાની કોરે, મોરલાના શોરે, વાદળના ગિરિમાં તારો તારો સાજન શ્રાવણ આવે રે! ઓ આવે, ઓ આવે ઓ આવે રે! ઝનન ઝનન ઝન ઝનનનનન વર્ષાની ઝાંઝરી વાગે રે ઝનન સનન સનન સન સનન ગોરીનું ગવન છેડીને […]

    અડધાં કમાડ અમે વાખ્યાં , ઉંબર થી મોભ લાગી અડવડતાં અંધારાં ઝાઝાં ઢોળ્યાં ને થોડાં ચાખ્યાં ; તાંબા ની તાસકમાં ઠાર્યો કંસાર રાત ઠારી કેમેય નથી ઠરતી , આઠે પહોર જેના ઉડતી વરાળ એવી હું કહેતા ધગધગતી ધરતી , કારણ માં એવાય દિવસો પણ હોય જેણે સોણલે સજાણ નથી રાખ્યા ; હું રે […]

    નામ તમારું લખ્યું હજી ત્યાં આંસુ આવ્યાં આગળ ઝળઝળિયાંની ઝાંખપ વચ્ચે લખીએ ક્યાંથી કાગળ સુખની ઘટના લખું તમોને ત્યાં દુ:ખ કલમને રોકે દુ:ખની ઘટના લખવા જાઉ ત્યાં હૈયું હાથને રોકે છેકાછેકી કરતાં કરતાં પૂરો થયો આ કાગળ નામ તમારું લખ્યું હજી ત્યાં આંસુ આવ્યાં આગળ અમે તમારાં અરમાનોને ઉમંગથી શણગાર્યા અમે તમારાં સપનાંઓને […]